Bütün dünyanın ortaq, beynəlxalq dili olan ingilis dilini öyrənmək və bilmək artıq bir üstünlük deyil, bir zərurətdir. Bundan əlavə, ingilis dilini öyrənmək istəyənlərin sayı gündən-günə artır: işə qəbul olmaq, işdə daha da yüksəlmək, xaricə getmək və “lazımı qədər bilsəm, bəsdir!” deyərək dil kurslarına gedənlər.
Hər yerdə mövcud bir sahə olan İngilis dili kursları, hər yaşdan və bütün səviyyədən insanları yetişdirir. Bununla birlikdə, İngilis dilinin necə öyrədildiyini bilmədən və necə bir dil olduğunu anlamadan, tədrisinin heç də sağlam olmadığını ifadə edə bilərik. Əvvəlcə İngilis dilinin necə dil olduğunu nəzərdən keçirək.
1. Hər dil yaşamaqla öyrənilir, bəs necə yaşanır?
Əslində, cəmiyyətdə tez-tez eşitdiyimiz Amerikaya getmədən İngiltərəyə getmədən öyrənmək olmur kimi stereotiplərdən danışmırıq.Öyrənməyə başlayarkən kurslara getmək, kağız və qələm götürmək və əzbərləmək öyrənmək üçün son seçim olmalıdır. Çünki bir dili öyrənmək qələmə alınan məlumatlarla təmin olunmur. Öyrənərkən cümlələrdə və ya söhbətlərinizdə sadə qaydalardan necə istifadə olunacağına dair bir neçə ipucu öyrəndikdən sonra, qalanları istənilən səviyyədə təcrübə yolu ilə öyrənilməlidir. Demək olar ki, hər saytda oxuduğumuz kimi; Televiziya seriallarına baxmaq, film izləmək üçün təkliflər sizə təcrübə yolu ilə dili öyrətmək üçün həqiqətən təsirli olur. Yaşayaraq ingilis dilini öyrənmək üçün ana dili ingilis dili olanların arasında yaşamaqdan başqa yollar da var.
2. İngilis dili əslində az sözlü bir dildir.
Yəni azərbaycan dilində fərqli anlayışlar üçün ayrı sözlər istifadə edərkən, eyni sözlər ingilis dilində fərqli anlayışlar üçün istifadə edilə bilər. Məsələn, Azərbaycanda kişi tərəfin qohumları üçün “qayın” sözü işlədildiyi halda, ingilis dilində bu kimi sözlər əvəzinə “brother – in – law” sözləri istifadə edilə bilər.Bu kimi nümunələr çoxdur. Bunu qeyd etməyimin səbəbi ingilis dilinin xalq arasında yazıldığı kimi oxunmayan kimi tanınması və çox mürəkkəb görünməsidir. Əslində ingilis dili bir az məntiq təhsili aldıqdan sonra həm qısa, həm də tez öyrənilən bir dildir.
3. İngilis dili sizə öz qaydalarınızı yaratmaq azadlığını verən bir dildir.
ingilis dilini öyrənmək üçün yola çıxmısınızsa, əvvəldən qrammatik təzyiqlə sizi öyrənməkdən soyudan klassik öyrənmə tərzindən uzaq durmalısınız. Məntiqi olaraq ingilis dilininin bütün qrammatik qaydalarını, başlanğıc və ya son səviyyələrdə olmasının fərqi olmadan bir yol seçilmədən öyrənilən ingilis dili heç vaxt daimi öyrənmə ilə nəticələnmir. Gündəlik həyatda istifadə etməli olduğunuz nümunələri dərhal tətbiq oluna biləcək şəkildə öyrənsəniz, onları öz qaydalarınızla möhkəmləndirərək çox asanlıqla öyrənə bilərsiniz.
4. Biz onsuz da İngilis dilindən xəbərsiz olaraq öyrənirik.
Həyatımızın hər anında onsuz da mövcud olan bir dildir, ingilis dili. Hamımız bunun fərqindəyik, buna görə çox nümunə gətirməyə ehtiyac yoxdur. Yeni açılmış bir kafenin adı və menyusu tamamilə ingilis sözlərindən ibarətdirsə və hər yerdə bu qəhvələrin və ya xaricdən alınan yeməklərin oxunması barədə yazsalar da, demək, hamımız ingilis dilində yaşayırıq. Oxu ilə bağlı problemlər yaşamaq artıq bu dövrdə görünmür.
5. İngilis dilini öyrəndikdən sonra digər dillər barədə məlumatlılığınız artır.
Bunu yazarkən əslində beynimdə iki şey var. Biri, ingilis dilinin və bir neçə dilin həm qrammatika, həm də lüğət baxımından bir-birinə çox oxşar olduğunu düşünməkdir, digəri isə İngilis dilinə xas bir qaydanın olmamasıdır. Yəni başqa bir dil öyrənməyə başlasanız da, başqa bir dildə məlumatlılığınız artıq artır. Bu iki seçim əslində bir-birini tamamlayır. Çünki öyrənmək istəsəniz, bir dil öyrənə biləcəyinizi gördükdən sonra, oxşar və ya fərqli olmasa da, başqa dili öyrənməyə marağınızın özünüzdə artmasıdır.
6. Heç bir kurs sənə səndən yaxşı bir dil öyrədə bilməz.
Bu ümumi bir şey kimi görünür. Ancaq bazarda bu qədər onlayn və ya əyani dil kursları var. Sizə vəd etdikləri ümumiyyətlə səviyyə-səviyyə təqdim olunan kurslardır. Bir dərəcəni aldınız, digəri deyil, bu da “bir az” ingilis dilini bildiyiniz anlamına gəlmir. Heç bir dil “bir qədər” bilinmir. Bunun üçün, onlayn kurslardan başlayaraq öz səylərinizlə öyrənərkən heç vaxt bir yolla çalışmamalısınız. Səviyyə-pillə irəlilədiyimiz halda bu səviyyəni 100% bilmədiyimizin fərqində olmalıyıq. Nəticədə, öz dilimizlə bağlı həyatda olduğumuz müddətdə belə bilməyəcəyimiz çox şeylər varkən, təəssüf ki, səviyyə qalxdıqca ingilis dilini yaxşı bilmiş olmuruq. Buna görə də ingilis dilini yaxşı öyrənmək üçün, ingilis dilini öyrənməmişdən əvvəl, bir neçə ədəbiyyatı axtardıqdan sonra sizə uyğun olan öyrənmə tərzinə qərar verin və addımınızı bu şəkildə atın.
7. Hansı səviyyədə olduğunuzu müəyyənləşdirin ki, irəliləməni sürətləndirmiş olasız.
Səviyyənizin ingilis və ya digər dillərdə olduğunu bilmək irəlilədikcə sizə rəhbərlik edəcəkdir. Nə öyrənəcəyinizi bilməklə hərəkət edəcəksiniz. Bununla birlikdə, bu mərhələdə dürüst olmalısınız, buna görə “artıq bilirəm” deyərək başlamayın. Çünki bir dil öyrənmək və eynilə ingilis dilini öyrənmək, üstünə qoyaraq bacarılan bir işdir. Bazanı boş qoyarsızsa, üstünə nə qoysanız, dil doldurulmayacaq bir yığımdır. Qrammatik çatışmazlıqları görməzlikdən gələ bilərsiniz, amma bəzilərinə aiddir bu. Başqa sözlə, heç bir qrammatik qayda və ya nümunəni bilmədən işə başlamağınız sizi irəli yox, geri aparacaq. Dil səviyyənizi ölçərkən etibarlı bir mənbəyə müraciət edin. Azərbaycanın hər yerində filialları olan dil məktəbinin sınağı o qədər də etibarlı deyil. İnternetdən IELTS və ya TOEFL – ın səviyyə müəyyənləşdirmə sınaqlarına qatıla bilərsiniz.
8. İngilis dili öyrənərkən hər hissin işləməsini istəyir.
Öyrənməniz nə qədər yaxşı olsa da, dili tətbiq etmədən və daxil etmədən qalıcı öyrənmək mümkün deyil. Beləliklə, öyrənmisinizsə, təcrübə edərək və tətbiq edərək onu inkişaf etdirməlisiniz. Qəbul etdiyinizi kağıza yazaraq və ya hər hansı bir səs stimulu ilə gücləndirərək qalıcı edə bilərsiniz. Xüsusilə bir dil öyrənərkən bu mövzuda daha diqqətli olmalısınız. Bu metoddan hər öyrənmə sahəsində istifadə etməyinizə baxmayaraq, bir dil öyrənərkən əlavə istifadə etməlisiniz. Əlbəttə ki, “danışın və danışa biləcəyiniz bir yerə gedin” deyə bilmərik, ancaq internetdəki “Hello Talk, babbel, livemocha, weSpeke” kimi tətbiqetmələr sizin üçün faydalı ola bilər.
9. Cizgi filmlərindən öyrənəcək çox şey var.
Xüsusilə İngilis dilindən danışarkən çox seçiminiz var. Youtube’da belə on minlərlə İngilis cizgi filmi var. Uşaq səviyyəsindən başlamaq İngilis dilinizin çox pis olduğunu göstərmir. Cizgi filmlərində hər dilin ən təmiz versiyasını tapa bilərsiniz. Deməli, ingilis dilini öyrənmək üçün ən yaxşı yollardan biri də cizgi filmlərinə baxmaqdır. Yaşınız nə olursa olsun, hər an cizgi filmlərini izləməyi sevəcəyinizi nəzərə alsaq, özünüz üçün uyğun bir cizgi filmi tapdıqdan sonra onu tətbiq etmək üçün bir addım atmış olacaqsınız.
10. İngilis dilini mənimsəyin!
Yolda addımlarınızı sayarkən ingilis dilində sayın, biraz klassik olacaq bəlkə telefonunuzun dilini də dəyişdirin. Buna görə gözləriniz görsün və qavrayışınız ingilis dilində aydın olsun. Bir gündəliyiniz varsa, indi İngilis dilində istifadə edin, gündəlik həyatda unutmamalı olduğunuz şeyləri yazırsınızsa, ingilis qısaltmalarından istifadə edin, çünki digər dillərdə olduğu kimi ingilis dilində də gündəlik danışıq qısaltmaları və gündəlik dil fərqləri olduqca yüksəkdir. Bunlar bir dilin ən alt hissəsini, əsasını təşkil edir. Gündəlik danışıq dilini tez başa düşsəniz və vərdiş etsəniz, digər hissələri də eyni rahatlıqla öyrənə bilərsiniz. İngiliscə gündəlik ixtisar dillərini öyrənməyin ən yaxşı yolu sit-com seriyasıdır. Bu seriyalar bəzən ssenarilər olmadan yazılır və doğaçlama cümlələr istifadə olunur. Bu, gündəlik həyat dilini çətinlik çəkmədən öyrənmək deməkdir. Amerikan İngilis dilində ingilis dilini öyrənmək üçün izləyə biləcəyiniz və hətta bir müddətdən sonra subtitrsiz çox asanlıqla başa düşə biləcəyiniz bir çox serial var.
Son olaraq istər başqa dil, istərsə də ingilis dili öyrənmək üçün daim öz üzərinizdə çalışın, səbr edin və motivasiyadan düşməyin. Bu mövzuda olan XARİCİ DİL ÖYRƏNMƏK ÜÇÜN MOTİVASİYASINIZI ARTIRACAQ 5 TÖVSİYƏ adlı bloqumuza da nəzər yetirə bilərsiniz.